B. Bewaarstrategieën
2. Bewaren van de technologie
Deze piste bestaat uit het bewaren van de originele hard- en software waarmee
de digitale archiefdocumenten werden gecreëerd. Op die wijze wordt een oude
computerconfiguratie in stand gehouden zodat de computerbestanden in hun oorspronkelijke
vorm raadpleegbaar blijven.
Voor middellange- en langetermijnbewaring is deze oplossing niet praktisch
of haalbaar:
- alle verschillende configuraties moeten bewaard worden
- hard- en software hebben een beperkte levensduur
- oude hardware onderdelen worden almaar schaarser
- IT-kennis die nodig is voor het werken met oude hard- en software verdwijnt
- productondersteuning is meer mogelijk na verloop van tijd
- overzetten van digitale archiefdocumenten naar nieuwe dragers is noodzakelijk
vanwege de degradatie van de dragers. De kans is klein dat nieuwe apparaten
en bijhorende stuurprogramma’s op oude computers kunnen worden geïnstalleerd
.
Deze piste is slechts haalbaar voor de korte termijnbewaring (5 à 10
jaar) van digitale archiefdocumenten. De museumstrategie is bijgevolg maar bruikbaar
voor de bewaring van archiefdocumenten waarvan de bewaartermijn niet langer
is dan die van de levensduur van de technologie of als tijdelijke oplossing
in afwachting van een duurzamere archiveringsoplossing. Oude computerconfiguraties
kunnen soms nog gebruikt worden voor het recupereren van archiefdocumenten in
verouderde formaten.
Bij emulatie wordt niet de originele hard- en software bewaard maar wordt het
vereiste platform op een toekomstige computerconfiguratie gereconstrueerd zodat
de computerbestanden in hun oorspronkelijk formaat raadpleegbaar zijn.
Emulatie kan op diverse niveau’s worden toegepast. Men kan computerhardware,
besturingssystemen, specifieke software of een combinatie van dit alles nabootsen.
Emulatie is mogelijk op basis van configureerbare chips (emulatie door hardware)
of op basis van computerprogramma’s (emulatie door software).
Inmiddels bestaan verschillende visies op de wijze waarop emulatie voor digitale
archivering kan worden toegepast:
- Jeff Rothenberg: Emulation Virtual Machine
[2]
- Steve Gilheany: Turing Machine [3]
- Raymond Lorie: Universal Virtual
Machine (data preservatie, programma preservatie [4] )
- Cedars & Camileon project: Migration on request
[5].
Emulatie heeft een aantal interessante voordelen:
- in theorie
kunnen de documenten in hun oorspronkelijk formaat gearchiveerd worden:
- alle originele eigenschappen en functionaliteiten
blijven behouden
-
er gaan geen elementen verloren ten gevolge
van omzettingen
- de authenticiteit van de digitale archiefdocumenten
is gemakkelijker te garanderen
- de formaten waarin de documenten zijn
opgeslagen, hoeven niet omgezet te worden telkens de formaten in onbruik raken
- de kostprijs is niet afhankelijk van het aantal gearchiveerde digitale documenten.
Anderzijds zijn er ook een aantal nadelen
aan emulatie verbonden:
- emulatie is technisch complex: de nodige know-how en expertise voor ontwikkeling
en onderhoud zijn in archieven niet aanwezig. Archieven zijn bijgevolg afhankelijk
van externe diensten en partners. Dit botst met de doelstelling om een zelf
voorzienig digitaal archief te bouwen.
- emulatie heeft hoge ontwikkelings- en onderhoudskosten: kunnen archieven
die nu voor deze benadering kiezen de financiële inspanningen in de toekomst
blijven leveren?
- de platformen waarop emulatieprogramma’s draaien, evolueren, wat op termijn
omzettingen van of aanpassingen aan emulatieprogramma’s zal vergen
- overkill: bepaalde emulatiebenaderingen gaan uit van de volledige reconstructie
van de oorspronkelijke applicaties met alle functionaliteiten, terwijl in
principe een viewer volstaat om het (statisch) archiefdocument weer te geven.
Emulatie richt zich hoofdzakelijk op de lange termijn bewaring van systemen
en software, terwijl de archivaris in eerste plaats de archivering van het
digitaal archiefdocument beoogt
- de bescherming van het auteursrecht op hard- en software houdt restricties
in voor reverse engineering, decompileren en disassembleren en het bouwen
van emulatoren
- archiefvormers maken gebruik van tal van verschillende informatiesystemen,
waarvan een aantal op maat van de organisatie zijn gesneden of ad hoc ontwikkeld
zijn: archieven dienen over tal van emulatoren te beschikken en kunnen bepaalde
kosten niet delen met andere archieven
- emulatie van viewers voor gesloten of niet-gedocumenteerde bestandsformaten
op basis van reverse engineering is risicovol, zoniet onmogelijk. Emulatie
van viewers voor gestandaardiseerde en gedocumenteerde formaten is gemakkelijker
en veiliger. Wordt emulatie dan toch voorafgegaan door een migratie naar een
gedocumenteerd archiveringsformaat?
- gebruikers werken met oude software en kunnen geen gebruik maken van technologische
vernieuwingen
- archieven moeten niet alleen digitale archiefdocumenten beheren, maar ook
emulatiehardware en -software en bijhorende documentatie
- de haalbaarheid van bepaalde emulatiepistes zal pas in de toekomst blijken.
De promotoren van emulatie als digitale bewaarstrategie schuiven voornamelijk
het behoud van het oorspronkelijk computerbestand met alle originele eigenschappen
als belangrijkste argument naar voor. Men beklemtoont in het bijzonder de mogelijkheid
tot bewaring van de ‘look and feel’ en de functionaliteiten, terwijl deze eigenschappen
bij migratie veelal gewijzigd worden of verloren gaan. Ze stellen niet de vraag
of alle ‘originele’ eigenschappen wel bijdragen tot de archiefstatus van een
digitaal object en bijgevolg wel dienen gearchiveerd te worden, hoe de originele
‘look and feel’ kan gedefinieerd worden en of het behouden van de oorspronkelijke
functionaliteiten wel noodzakelijk is. Ze beschouwen digitale archiefdocumenten
louter als digitale artefacten waarvan alle eigenschappen behouden dienen te
worden. Het is niet toevallig dat de grote emulatievoorstanders in de eerste
plaats computerwetenschappers zijn. Men mag niet uit het oog verliezen dat archieven
andere taken en doelstellingen hebben dan musea en dat archiefwaardering en
contextualisering een essentiële taak van archivarissen is.
Niettegenstaande dit alles, blijft emulatie een potentiële strategie die zijn
nut voor de archivering van digitale archiefdocumenten kan hebben. In ieder
geval heeft men nog maar beperkte ervaringen met emulatie als digitale bewaarstrategie.
Er zijn bovendien nog maar weinig praktische en grootschalige emulatietoepassingen
voor digitale archivering operationeel.
Andere webpagina's in dit hoofdstuk:
);
J. ROTHENBERG, An experiment in using emulation to preserve digital publications,
Den Haag, 2000 (http://www.kb.nl/coop/nedlib/results/emulationpreservationreport.pdf