startpagina projectbeschrijving publicaties zelf aan de slag bouwplan links nieuwsberichten contact informatie Language: English Digitaal Depot - vzw eDAVID [ testcases juridisch luik ] [ projectbeschrijving ] een overzicht van doelstellingen, beoogde effecten en resultaten en een beschrijving van de doelgroep. meer...> [ publicaties ] de publicaties en documentatie die specifiek in het kader van dit project aangemaakt zijn. meer...> [ zelf aan de slag ] een samenhangend thematisch overzicht voor iedereen die zelf aan de slag wil gaan met digitaal archiveren. meer...> [ links ] links naar de partners in dit project en een selectie van verwijzingen naar interessante aanverwante projecten meer...> Bij het opstellen van de te beantwoorden juridische vragen, vertrokken we vanuit een aantal hypothetische cases. Deze cases behandelen veelvoorkomende juridische kwesties die komen kijken bij digitaal archiveren. Als leidraad bij de hierbovenvermelde eDAVID publicaties geven we een overzicht van de cases met telkens verwijzingen naar de hier op geformuleerde antwoorden in de juridische rapporten en modelclauses. 1) Een museum voor actuele kunst wil een digitaal depot oprichten. Daarin wil men ondermeer websites opnemen van geaffilieerde kunstenaars. Kan deze instelling zich beroepen op de excepties in de auteurswetgeving? In principe is de toestemming vereist van de rechthebbenden bij reproducties en publieke mededelingen van auteursrechtelijk beschermde werken. Om redenen van algemeen belang zijn er evenwel een aantal bijzondere situaties door de wetgever in het leven geroepen waarbij geen toestemming moet worden verkregen (p.49). Het museum zou de exceptie voor bewaring culturele en wetenschappelijke patrimonium in kunnen roepen voor zover het de strenge voorwaarden naleeft (p.18). Duurzaam digitaal archiveren leidt onvermijdelijk tot een aantal bewerkingen (bv. migraties naar een nieuw geschikt archiveringsformaat). Die bewerkingen zouden kunnen raken aan een aantal basisrechten van de auteur(s), waaronder het moreel recht dat de integriteit van het werk waarborgt: "Er bestaan behoorlijk wat misverstanden over de wijze waarop digitale werken worden gearchiveerd. Door de snelheid en het gemak waarmee tegenwoordig digitale kopieën worden gemaakt, wordt er nogal vaak van uitgegaan dat er bij archivering geen restauratiebewerkingen meer noodzakelijk zijn. Bij archivering komen echter vaak technologische aspecten zien waardoor bewerkingen of overzettingen naar een ander formaat noodzakelijk zijn. Zolang deze bewerkingen in de context van archivering kunnen worden verantwoord is er ons inziens geen probleem ten aanzien van het integriteitsrecht van de auteur, anders wordt deze exceptie behoorlijk inhoudsloos. Aan de andere kant moet een archivaris wel te allen tijde de geest van het werk respecteren. Een auteur kan zich immers steeds verzetten tegen het verraden van de geest van het werk (cf. supra)." (p.22) Ook kan het voorvallen dat om archivering mogelijk te maken een aantal technische voorzieningen omzeild moeten worden (bijvoorbeeld het negeren van de "robot.txt" door een webcrawler). Hierover is er nog heel wat onduidelijkheid wat kan en wat niet kan. Daarom gaat een bewaarinstelling hier best niet lichtzinnig mee om. Op de omzeiling van deze technische maatregelen staan aanzienlijke straffen. (p.14) De meest waterdichte oplossing voor het museum in deze case is het sluiten van een overeenkomst met de kunstenaars. Een haalbare oplossing aangezien zij persoonlijke contacten onderhouden met de auteurs. (zie: modelarchiveringslicentie) 2) Het stripmuseum zou willen overgaan tot het archiveren van de websites over Kuifje. Ook websites van particulieren zijn interessant materiaal voor het archief. De kans bestaat echter dat er zonder toestemming afbeeldingen zijn opgenomen. Hoe zit het in dit geval met de aansprakelijkelijkheid bij archivering van illegale content? De depotbeheerder doet er best aan een overeenkomst te sluiten met de sitebeheerder waarin het betalen van later eventueel gevorderde schadevergoedingen geregeld wordt. (zie: overeenkomst tussen sitebeheerder en depot m.b.t. aansprakelijkheid). Wanneer de websitebeheerder niet bekend is, of geen overeenkomst wenst aan te gaan, kan het stripmuseum toch beslissen tot archivering over te gaan. Het archiveren van de websites is een dienstverlening aan de maatschappij en het is niet waarschijnlijk dat er een boete voor een bewaarinstelling die geen commerciëel doel nastreeft zou volgen of dat ze het bevel zou krijgen de content te verwijderen: "Bovendien is de kans bij archivering van websites, podcasts, e-mails etc. ook niet gering dat het digitaal depot geconfronteerd wordt met klachten van derden wegens schending van hun rechten (goede naam, portretrecht, privacy, auteursrecht, etc.) door de schadelijke / illegale content die ze archiveerden. Wanneer er als website host (hosting provider) wordt opgetreden zal er binnen de grenzen van de Wet Elektronische Handel wellicht een beroep kunnen worden gedaan op de vrijstelling van aansprakelijkheid. Wanneer de werken enkel binnen de gebouwen worden ter beschikking gesteld, is het zeer de vraag of het ontoegankelijk maken van mogelijk illegaal / schadelijk materiaal op vordering van een persoon wiens rechten werden geschonden zou kunnen worden verantwoord. Een dergelijke maatregel moet ons inziens beantwoorden aan de voorwaarden van artikel 10 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens aangezien dat het recht op informatie van het publiek beperken zou." (p.48) Strikt genomen bestaat er dus een risico, het is aan de bewaarinstelling om te beslissen of het dit wil nemen. 3) Het Stadsarchief van Antwerpen wil via een webcrawler de website van de Strangers capturen. Het verzamelen van websites op deze manier, noemt men harvesting. De webcrawler haalt een statische kopie van een website binnen, die na de nodige bewerkingen in het depot terecht komt. Dit kan zonder toestemming van de rechthebbenden, maar er zijn nog heel wat onzekerheden: In de online wereld kan een auteur of rechthebbende duidelijk nog meer zijn eigen wetten stellen dan in de offline wereld. Deze ongelijkheid valt maar moeilijk te rechtvaardigen. Toch zal harvesting juridisch gezien enkel mogelijk zijn indien a) de erfgoedexcepties van de Auteurswet (voor reproductie en mededeling) kunnen worden ingeroepen b) voorzover er geen geldige afwijkende contractuele (gebruiks)voorwaarden zijn die de erfgoedexceptie beperken of teniet doen én c) voorzover er geen technische beschermingsmaatregelen op rusten.(p.48) Ook in dit geval kan een archieflicentie nuttig zijn om onzekerheid weg te nemen. (zie: modelarchiveringslicentie) 4) Het Vlaams centrum voor Volkscultuur en het Huis van Alijn nemen stappen om hun eigen websites te archiveren. Bij aanmaak van inhoud en ontwerp zijn verschillende externe partijen betrokken. Beide websites gaan ook de dialoog met hun bezoekers aan: het Huis van Alijn organiseert een wedstrijd waarbij bezoekers raden naar de functie van mysterieuze gebruiksvoorwerpen. De antwoorden en naam van de deelnemer, verschijnen op de website. het VCV wil in haar nieuwe site een stek inbouwen waar iedereen automatisch foto's en verhalen kan posten rond verschillende thema’s. Welke voorzorgen nemen deze instellingen best zodat er later bij archivering, geen problemen ontstaan rond de verwerking van persoonsgegevens en auteursrecht? Als voorzorgsmaatregel sluiten de instellingen best een overeenkomst met alle partijen die een bijdrage hebben geleverd aan inhoud en design van de webpagina’s (zie: modelarchiveringslicentie). Om de verwerking van persoonsgegevens te vereenvoudigen, kunnen er op de website clausules opgenomen worden, die bezoekers die een bijdrage leveren meteen op de hoogte stellen van het feit dat de website gearchiveerd zal worden (zie: modelclausules). 5) Een museum wenst haar eigen website te archiveren. Op de site wordt op een bepaald moment een tentoonstelling aangekondigd waarin ook foto's worden opgenomen van de kunstwerken die getoond zullen worden. Wiens toestemming is vereist bij archivering? Ideaal is de situatie waarbij bij het eerste contact met de kunstenaar toestemming gevraagd wordt voor de archivering van de website. Is dit niet gebeurd of wanneer dit onmogelijk blijkt te zijn,dient het museum na te gaan of ze de exceptie voor de bewaring van erfgoed kunnen inroepen. 6) Een theatergezelschap zet een video(fragment) van één van haar voorstellingen online. Op de achtergrond is auteursrechterlijk beschermde muziek te horen. Wiens toestemming is vereist bij archivering? In dit geval spelen de naburige rechten mee. Naburige rechten worden toegeschreven aan uitvoerende kunstenaars en productenten. Uitvoerende kunstenaars zijn natuurlijke, fysieke personen die een lied zingen een muziekstuk of een theatertekst spelen, enz... De producent is de natuurlijke of rechtspersoon die het initiatief neemt om de klanken van die uitvoering (of andere klanken) vast te leggen en het risico draagt voor de investeringen. (p.12). Wanneer de instelling geen exceptie in kan roepen, is dus ook de toestemming van de uitvoerders nodig voor archivering. Voor een goed begrip, het vraagstuk van de naburige rechten komt bovenop dat van de auteursrechten. .: een project :.